غیلان بن مسلم دمشقیابومروان غیلان بن مسلم دمشقی (زنده در ۱۰۷ق)، از پیشوایان معتزله که در فقه از اصحاب حسن بصری بود. فرقه غیلانیّه از قدریّه بدو انتساب دارند. غیلان به دلیل عقایدش به دست هشام بن عبدالملک در دمشق به دار آویخته شد. ۱ - معرفی اجمالیابومروان غیلان بن مسلم دمشقی قدری قبطی، از موالی عثمان بن عفان بود که در دمشق زندگی می‌کرد. وی از پیشوایان معتزله و در فقه از اصحاب حسن بصری بود. [۲]
طاش کبری زاده، احمد بن مصطفی، مفتاح السعاده، ج۲، ص۱۴۶.
یعقوب بن عتبه از او حدیث نقل کرده است. گویند که در علم، زهد و تبلیغِ عقاید خود سرآمد بود. [۴]
مهدی لدین الله، احمد بن یحیی، طبقات المعتزله، ص۲۵.
۲ - عقایددومین فردی است که بعد از معبد جُهنی بحث از قَدَر را پیش کشید [۵]
طاش کبری زاده، احمد بن مصطفی، مفتاح السعادة، ج۲، ص۱۴۷.
و بدان دعوت کرد [۶]
شفیق، غربال محمد، الموسوعة العربیة المیسره، ج۲، ص۱۲۶۰.
و از این‌رو، نهضت مقابله با جبری‌گری را ادامه داد. [۷]
مبلغی آبادانی، عبدالله، تاریخ ادیان و مذاهب جهان، ج۳، ص۱۲۸۲.
فرقه غیلانیّه از قدریّه بدو انتساب دارند. بعضی او را از یاران و پیروان حارث کذاب که مدعی نبوت بود، می‌دانند که بعد از مرگ به جای او نشست. به توصیه عمر بن عبدالعزیز توبه کرد، اما باز به مذهب خود بازگشت. برخی آورده‌اند که پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) او را مذمت کرده و فتنه او را از شیطان بدتر دانسته بود. ۳ - قتلاو تا سال ۱۰۷ق زنده بود و هشام بن عبدالملک (حکومت ۱۰۵-۱۲۵ق) او را برای مناظره با اوزاعی دعوت کرد. این مناظره منجر به صدور فتوای اوزاعی بر قتل او شد. به دستور هشام در باب کیسان دمشق به دار آویخته شد. ۴ - تالیفاتاو یکی از کاتبان بلیغ عصر خود بود. رسائل او در مجموعه‌ای گردآوری شده است که حدود دو هزار ورقه می‌باشد. ۵ - پانویس۶ - منبع• پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی، دائرة المعارف مؤلفان اسلامی، ج۱، ص۶۰۱-۶۰۲، برگرفته از مقاله «غیلان دمشقی». رده‌های این صفحه : پیشوایان معتزله | شخصیت‌های قرن 1 (قمری) | شخصیت‌های قرن 2 (قمری) | فرقه غیلانیه | قدریه | مؤلفان قرن 1 (قمری) | مؤلفان قرن 2 (قمری)
|